"Dziś Oświęcim razem z okolicami jest pusty. Międzynarodowy cmentarz, ciągnący się na przestrzeni kilkunastu kilometrów. Okoliczna ziemia czerwieni się kroplami jarzębin - nieprzeliczonymi jak krople krwi, które na nią padały przez szereg lat."O najciemniejszej karcie historii ludzkości pisze Seweryna Szmaglewska, która po aresztowaniu przez gestapo w roku 1942 za udział w konspiracji, trafiła do obozu koncentracyjnego Auschwitz Birkenau. Wspomnienia Autorki spisane zaraz po zakończeniu II Wojny Światowej zostały dołączone do materiałów oskarżenia przeciw oprawcom hitlerowskim podczas Międzynarodowego Trybunału w Norymberdze.Tę reportażową powieść warto wysłuchać nie tylko ze względu na plastyczność opowieści, sugestywny styl, czy bogactwo myśli lecz przede wszystkim ze względu nad historię w niej zapisaną. Odarte z powieściowej fikcyjności wspomnienie jest świadectwem Zagłady ale także przestrogą dla kolejnych pokoleń.

"Książka Szmaglewskiej nie tyle oskarża, co zmusza do pamięci, do konfrontacji. Przypomina nie tylko ówczesną rzeczywistość norymberską z jej wszystkimi problemami ludzkimi, ale cofa nas do czasów, kiedy głęboko wierzono, iż prawo pokona bezprawie i przywróci godność ludzką wszystkim tym, którym nieludzki reżim usiłował ją odebrać."Marian Podkowiński"Trudno się dziwić, że powieść o tak uniwersalnych i tak gruntownych pod względem emocjonalnym ambicjach stara się godzić sprzeczności, które są nie do pogodzenia. Nawet w tym rozbiciu - w próbach powiązania żywiołów dokumentu, retoryki i beletrystyki - staje się przejmującym świadectwem zmagań pisarza z własną biografią, kształtującą się w ramach dwudziestowiecznego tragizmu."Krzysztof Nowicki

W styczniu 1945 roku podczas srogiej zimy hitlerowcy chcąc zatrzeć ślady swojej zbrodniczej działalności zarządzają ewakuację Auschwitz-Birkenau. W ciągnącej się kilometrami kolumnie wycieńczonych głodem i chorobami ludzi znajduje się Anna. Pragnie żyć. Marzy o powrocie do dawnego świata. Mobilizuje w sobie nadludzkie siły i wraz z koleżankami podejmuje ryzykowną ucieczkę walcząc o swoje życie i wolność. Książka pokazując grozę tego co je spotkało napawa jednak nadzieją, że bohaterki będą potrafiły żyć w wytęsknionym przez siebie wolnym świecie.To dziwne. Nikt nie zachęcał mnie do pisania o wojnie. Zdecydował sam temat i przeświadczenie, że ten rachunek nie jest jeszcze zamknięty. A dziś tyle głosów odwodzi nas od owego "niewspółczesnego tematu". Tymczasem o co chodzi? O mobilizowanie ludzkiej świadomości w kierunku międzynarodowego protestu przeciwko nadal istniejącemu i potężniejącemu faszyzmowi. Czy robimy to źle? Myślę, że źle, że za słaby był nasz głos, skoro na tle dzisiejszych układów politycznych możliwe jest w naszym własnym kraju podobne pomylenie kryteriów."Nowa Kultura" nr 51/1961Działo się to wczoraj. Ale, żeby nie wróciło dziś ani jutro, potrzebna jest biała broń cywilizowanego człowieka: świadomość. Umiejętność pojmowania, po co, dlaczego, za co ludzie padali wówczas na śnieg przy śląskiej drodze, naznaczeni czerwonym śladem krwi.Seweryna Szmaglewska "Panorama" nr 2/1961